Łowicz

Bazylika w Łowiczu

Łowicz został wymieniony jako główny ośrodek okolicznych ziem, do których prawa arcybiskupów potwierdzała bulla papieża Innocentego II z 1136 r. Prawa miejskie Łowicz posiadał przed 1298 rokiem.

Wczesny ośrodek religijny

Ok. 1355 r. na zlecenie arcybiskupa Jarosława Skotnickiego w miejscu drewnianego grodu nad Bzurą powstał murowany zamek gotycki, który w późniejszym okresie stał się ośrodkiem administracji kościelnej i gospodarczej kasztelanii łowickiej. Znaczenie miasta zdecydowanie wzrosło za abp. Wojciecha Jastrzębca, który podniósł w 1433 r. parafialny kościół pw. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja do rangi kolegiaty oraz ufundował przy niej kapitułę kanonicką. Kolejne instytucje kościelne oraz osiedlające się zgromadzenia zakonne uczyniły z Łowicza ośrodek kształcenia duchownych dla potrzeb administracji kościelnej całej archidiecezji gnieźnieńskiej. Liczne przywileje gospodarcze przyznawane przez królów i prymasów przyczyniły się do rozwoju miasta. Szczególnie słynne były jarmarki łowickie, które ściągały do miasta kupców z odległych stron.

Kościół Pijarów w Łowiczu

Ustawiczny rozwój miasta trwa do poł. XVII w. Rezydencja prymasa na zamku w Łowiczu była odwiedzana przez polskich królów oraz przedstawicieli innych państw, na zamku kwitło życie kulturalne i naukowe. W czasie bezkrólewia obowiązki głowy państwa pełnił prymas, a Łowicz stał się miejscem, gdzie podejmowane były najważniejsze decyzje. Tu przebywali wybitni humaniści: A.F. Modrzewski, K. Janicki i P. Skarga, tu działali znakomici muzycy – D. Stachiewicz i M. Zieleński, rzeźbiarze polscy – J. Michałowicz oraz wielcy włoscy artyści – H. Canavesi, J. Fontana, T. Poncino, M.A. Palloni i in.

Upadek

Tablica upamiętniająca wizytę Napoleona

Okres prosperity miasta przerwała druga wojna nordycka. W wyniku potopu szwedzkiego uległ zniszczeniu zamek oraz znaczna część zabudowy miejskiej. Próby odbudowy dawnej świetności podjął się kardynał Michał Radziejowski, jednak pomimo ustanowienia w mieście w 1689 r. seminarium duchownego pod zarządem misjonarzy i kolegium pijarskiego, Łowicz nie odzyskał dawnego znaczenia. Wskutek drugiego rozbioru Polski arcybiskupi stracili władzę, a Łowicz wraz z dawnymi dobrami kasztelanii łowickiej, zwanymi już w XVIII stuleciu księstwem łowickim, przeszedł pod zwierzchnictwo pruskie.

Pod panowaniem rosyjskim

Po zawirowaniach okresu napoleońskiego czasy przynależności do Królestwa Polskiego przyniosły miastu pewne ożywienie gospodarcze. W 1819 r. Łowicz zyskał status miasta wojewódzkiego, stolicy obwodu sochaczewskiego. Dekretem z 4 lipca 1820 r. car Aleksander I dobra łowickie prymasów nadał w wieczyste użytkowanie swemu bratu, Wielkiemu Księciu Konstantemu, a jego żonie, Joannie Grudzińskiej przyznał tytuł Księżnej Łowickiej. W 1838 r. ziemie Księstwa Łowickiego stały się dobrami osobistymi carów i odtąd były zarządzane przez administrację główną w Łyszkowicach.

Ważną datą w dziejach Łowicza było uruchomienie w 1845 r. linii kolejowej z Warszawą przez Skierniewice.

Ratusz w Łowiczu

Wojny światowe i lata powojenne

W okresie międzywojennym rozwój miasta przebiegał nierównomiernie. O ile w dziedzinie gospodarki komunalnej, kultury i oświaty można mówić o wyraźnych postępach, o tyle brak dynamicznie rozwijającego się przemysłu powoduje, że znaczenie Łowicza nie wykroczyło poza lokalny ośrodek obsługi rolnictwa dla okolicznych gmin.

II wojna światowa, a zwłaszcza bitwa nad Bzurą, przyniosła miastu znaczne zniszczenia oraz zmniejszenie liczby ludności o blisko 35%.

Dawny kościół ewangelicki w Łowiczu, dziś galeria sztuki

Do 1975 r. Łowicz należał do woj. łódzkiego, w latach 1975 – 1998 wchodził w skład woj. skierniewickiego, natomiast po reformie administracyjnej w 1999 r. miasto i powiat zostały ponownie włączone do woj. łódzkiego. Zmiany po II wojnie światowej dotyczyły głównie sfery społeczno-gospodarczej. Z ośrodka o charakterze rolniczo-rzemieślniczym miasto sukcesywnie zmieniało się w centrum przemysłowo-rolne i handlowe. Duży wpływ na rozwój miasta miało powstanie nowych zakładów oraz napływ wiejskiej ludności. Łowicz zaczął nabierać znaczenia jako ośrodek nauki i kultury.