Głogów

Po zamęcie spowodowanym wędrówką ludów, w 980 roku, Głogów, wówczas osada w obrębie dzisiejszego Ostrowia Tumskiego, został odbudowany przez Mieszka I. Około 1000 roku nastąpiła chrystianizacja, a pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1010 roku.Osadnictwo na lewym brzegu Odry rozwinęło dopiero z początkiem XII w. Na te tereny napływali również osadnicy niemieccy, żyjący w zgodzie z osiadłymi tu Polakami.

Głogów, widok na centrum miasta

W 1241 roku Śląsk przeżywa najazd Tatarów i Mongołów. W bitwie na Legnickim Polu niemieckie i polskie wojska, wspólnie walcząc z najeźdźcą, zmusiły go do odwrotu. W latach 1252-1273 panowanie sprawował piastowski książę Konrad II, założyciel głogowskiej linii książęcej oraz budowniczy głogowskiej kolegiaty. W 1331 roku księstwo stało się lennem korony czeskiej.

Zamek Książąt Głogowskich (źródło: Wikipedia, MARTYNA, 2012)

Reformacja

Reformacja wkroczyła do Głogowa wcześnie, bo już w 1516 roku i doprowadziła do przemianowania 30 kościołów katolickich na ewangelickie. Schyłek niezależnego księstwa przypadł na 1506 rok, dwadzieścia lat później w wyniku sukcesji przypadło ono koronie austriackiej. Umowa spadkowa pomiędzy Fryderykiem II Legnickim a Księciem Elektorem Joachimem Brandenburskim, zawarta w 1537 roku, 200 lat później będzie stanowiła podstawę roszczeń Fryderyka Wielkiego o prawa do Śląska. Bujnie rozwijające się miasto miało wówczas ponad 20000 mieszkańców. W 1616 roku przyszedł tutaj na świat Andreas Gryphius, znaczący poeta i dramaturg doby baroku (zm. 1664, również w Głogowie), który w swoich dziełach opisywał również okrucieństwa wojny trzydziestoletniej – jego imię nosi będący dziś w ruinie Teatr Miejski w Głogowie. W 1643 roku Głogów dostał się w ręce szwedzkie. Kontrreformacja oraz wynik zmagań wojennych doprowadziły do tego, że po wojnie trzydziestoletniej wszystkie kościoły, za wyjątkiem położonej 300 m poza murami miasta „Bożej Strzechy” na powrót zamieniono na świątynie katolickie. W 1653 roku rozpoczęto budowę Kolegium Jezuickiego wraz z przynależącym doń kościołem. Wówczas miasto liczyło zaledwie 300 mieszkańców.

Kolegiata na Ostrowie Tumskim (źródło: Wikipedia, Zetem, 2010)

W dobie baroku

August Mocny po wyborze na króla Polski, poszukując dyplomatycznych rozwiązań, bezskutecznie zabiegał o wcielenie Śląska do swojego terytorium. Śląsk bowiem niczym korytarz oddzielał terytorialnie Saksonię i Polskę. Przejazd przez obszar Śląska wiązał się m. in. z koniecznością uiszczenia dokuczliwych opłat celnych. W późniejszym okresie, w 1740 roku, kiedy na polskim tronie zasiadał już August III, w wyniku pierwszej wojny śląskiej Fryderyk Wielki zdołał przeforsować swoje roszczenia do Śląska. Twierdza Głogów została oblężona przez Prusy, zajęta, a następnie rozbudowana. Fryderyk Wielki wielokrotnie przebywał w głogowskim zamku. W czasie wojny siedmioletniej ziemia głogowska została spustoszona przez Kozaków. W 1764 roku położono kamień węgielny pod budowę nowej „Łodzi Chrystusa”, głogowskiego Kościoła Pokoju. W 1806 roku Głogów stał się ofiarą francuskiego oblężenia – okupacja trwała 7 i pół roku. Sam Napoleon trzykrotnie zatrzymywał się w Głogowie. Na Wielkanoc 1814 roku, po siedmiomiesięcznym oblężeniu miasta przez Prusy i Rosję, Francuzi zostali zmuszeni do opuszczenia miasta-twierdzy.

Uprzemysłowienie i zniszczenia wojenne

W 1846 roku w Głogowie została uruchomiona stacja kolejowa na szlaku Wrocław – Berlin. Epidemia cholery (1849 r.), która zabrała ze sobą 105 ofiar, przyczyniła się do rozbudowy infrastruktury miejskiej (gazyfikacja, straż pożarna, szpitale). Od 1860 roku postępowało uprzemysłowienie miasta – powstały przedmieścia, warsztaty kolejowe, fabryka skrobi, odlewnie żeliwa, fabryka zegarów wieżowych, browary, fabryka wyrobów gipsowych, fabryka kapeluszy, stocznia oraz port na Odrze. Wzniesienie w 1872 roku bramy dworcowej spowodowało przełamanie starego pasa obwarowań miejskich. Od 1902 roku następowało stopniowe wyburzanie fortyfikacji w południowej i zachodniej części miasta. Mimo działań wojennych w 1917 roku na Odrze został uroczyście otwarty nowy stalowy most. Podczas drugiej wojny światowej Głogów został zamieniony w twierdzę. Oblężenie trwało 6 tygodni i doprowadziło do zniszczenia miasta w 90 %, a następnie do zajęcia przez sowieckie wojska. Ożywienie gospodarcze nastąpiło dopiero w 1967 roku wraz z budową huty miedzi, która do dzisiaj jest największym zakładem przemysłowym w mieście. Dopiero w latach 80. rozpoczęto ponowną zabudowę doszczętnie zniszczonego centrum miasta. Na pierwotnych fundamentach i w nawiązaniu do dawnego charakteru domów mieszczańskich centrum znów się zapełnia budynkami. Dziś Głogów to niespełna 70-tys. miasto.