Sochaczew

Najstarsze ślady osadnictwa w Sochaczewie, w formie licznych grobów, pochodzą z mezolitu i neolitu. O osadnictwie schyłku ery starożytnej i z początków naszej świadczą rzymskie monety, natomiast pozostałości cmentarzyska i zabudowy kościelnej wskazują na osadnictwo we wczesnym średniowieczu. Na początku XIII w. został wzniesiony drewniano – ziemny gród obronny, a pierwsza wzmianka o Sochaczewie, jako siedzibie kasztelanii pochodzi z 1221 roku. Już w tym czasie osada targowa, zamieszkiwana głównie przez rzemieślników i kupców, leżała na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych wiodących ze wschodu na zachód i z południa na północ. Rok 1324 to data nadania Sochaczewowi praw miejskich.

Bzura w Sochaczewie

W 1377 r. z inicjatywy księcia Siemowita III odbył się w Sochaczewie zjazd książąt i wielmożów mazowieckich, na którym spisano „statuty mazowieckie”, wspólne prawo dla całego Mazowsza.

Tu na zamku w Sochaczewie w okresie panowania Siemowita IV rycerz Zawisza Czarny z Garbowa w imieniu własnym i króla Władysława Jagiełły wypowiedział Zakonowi Krzyżackiemu wojnę. Wcielenie ziemi sochaczewskiej do Królestwa Polskiego w 1476 roku to początek rozkwitu, który trwał aż do 1590 roku. Miasto uzyskało prawo obchodzenia dorocznego jarmarku, który w późniejszych latach odbywał się nawet cztery razy do roku, kupcy cieszyli się przywilejem handlu z Gdańskiem, Lublinem oraz Rusią. Jednak od 1590 roku miasto nawiedzały pożary, co wobec drewnianej zabudowy każdorazowo oznaczało doszczętne zniszczenia. Najazd szwedzki doprowadził miasto do ruiny.

Wielka wojna nordycka w XVIII w. to dla Sochaczewa okres epidemii i pożarów. Za panowania Augusta III Sochaczew leżał przy wiodącym z Drezna przez Brody (Pförten), Krosno (Crossen), Kargową (Kargau/ Unruhstadt), Poznań (Posen) i Kutno, nieco zmodyfikowanym, północnym trakcie pocztowym do Warszawy. Opisany przez Zürnera w 1738 roku trakt północny w ubiegłych latach przebiegał na południe od miasta, omijając je. Pewne ożywienie gospodarcze na ziemiach sochaczewskich jest widoczne w latach 1748-1784. W tym czasie dokonano przebudowy klasztoru i kościoła sióstr dominikanek oraz kościoła dominikanów. Częściowo odbudowany zamek pełnił wówczas rolę archiwum dla dokumentów sądu grodzkiego.

Klasycystyczny gmach dawnego ratusza w Sochaczewie, dziś siedziba muzeum

W toku rozbiorów Polski Sochaczew w 1795 roku znalazł się w granicach Królestwa Pruskiego. W 1807 roku miasto należało do Księstwa Warszawskiego, natomiast od 1815 roku doKrólestwa Polskiego. Dla miasta nastąpił okres licznych pozytywnych zmian, uwydatniających się w nowoczesnej infrastrukturze i przemyśle.

Pierwsza wojna światowa i zacięte walki, jakie toczyły się nad Bzurą i Rawką, obróciły w gruzy Sochaczew i najbliższe okolice. Okres międzywojenny zaowocował dynamicznym rozwojem, liczba mieszkańców miasta wzrosła do 13500, z czego ¼ stanowiła ludność żydowska.

Początek drugiej wojny światowej to zacięte walki pomiędzy wojskami polskimi i niemieckimi toczone w ramach bitwy pod Bzurą, a jej bilans to ogromne zniszczenia oraz wymordowanie większości sochaczewskich Żydów.

W okresie powojennym mieszkańcy miasta gorliwie przystąpili do kolejnej odbudowy miasta i przemysłu. W latach 90. liczba mieszkańców dochodziła do 40000, a Sochaczew stał się ośrodkiem gospodarczym, administracyjnym i kulturalnym, co jednak nie pomogło w utrzymaniu statusu miasta wojewódzkiego, który Sochaczew stracił w wyniku reformy administracyjnej w 1999 roku.