Żary

Żary to słowiańska osada, pierwszy raz wzmiankowana w 1007 roku. W kolejnych wiekach dobra przechodziły z rąk do rąk. Po ustaniu rządów Bolesława Chrobrego miasto do 1364 roku należało do Piastów Śląskich, w latach 1490-1512 do Saksonii, wreszcie do 1635 roku do królów czeskich. W 1635 roku Dolny Śląsk wraz z dobrami żarskimi, będącymi pod silnym wpływem kultury serbołużyckiej w wyniku Pokoju Praskiego przeszedł pod panowanie Elektorskiej Saksonii. Panami feudalnymi były takie rody szlacheckie jak Dewini, Bibersteinowie, a w dobie baroku ród Promnitzów.

Żary, Pałac (Kompleks zamkowo-pałacowy Bibersteinów-Promnitzów)

Barokowy przepych przy dźwiękach muzyki Telemanna

W czasach polsko-saskiej unii personalnej żarski dwór posiadający znaczące zbiory malarstwa, bibliotekę pałacową wyposażoną w liczne polonika, oraz teatr dworski uchodził za jeden z najwspanialszych dworów tamtej doby. Władztwo było wówczas w rękach głęboko religijnego hrabiego Erdmanna II Promnitza, wielbiącego barokowy przepych, utrzymującego kontakty z hrabim Zinzendorf z Herrnhut.
W latach 1704–1709 kapelmistrzem na dworze Erdmanna II był Jerzy Filip Telemann (Georg Philipp Telemann). Tutaj powstała między innymi jego suita polonaise. August Mocny wielokrotnie odwiedzał miasto. Wspomnieć należy jego pobyt w 1705 roku związany z zaślubinami Erdmanna II Promnitz z Anną Marią Księżną Sachsen-Weißenfels (Herzogin Anna Maria zu Sachsen-Weißenfels). Dnia 1 czerwca 1718 r. 3-godzinna wizyta króla w mieście, której świetności dodała parada promnitzkiej formacji wojskowej, wiązała się z będącym w budowie zamkiem. Po tym krótkim pobycie król udał się w dalszą podróż do Warszawy. Około 1730 roku August Mocny nocował w zburzonej w latach sześćdziesiątych XX w. gospodzie „Pod złotą sową“, zwanej „Hotel de Pologne“. Gościł w niej również Telemann.

Kościół Najświętszego Serca Jezusowego (źródło: wikipedia, Adam Mendala)

Losy wojenne

Jednak barokowe uciechy na dworze zostały zmącone zawirowaniami wojennymi: pamięć o okrucieństwach wojny trzydziestoletniej jeszcze nie przyblakła, kiedy wielka wojna nordycka, a później wojny śląskie przyniosły miastu kolejne plagi w postaci kontrybucji, przymusowego kwaterunku, grabieży, morderstw i zabójstw, jak również chorób i zarazy. W sierpniu 1733 roku w wyniku konfliktów sukcesyjnych przez miasto przemaszerowała saska armia udająca się do Warszawy. August III przejeżdżał przez Żary w 1748 roku. Tędy wiodła również droga 3 kompani regimentu piechoty pod wodzą Brühla. Warto w tym miejscu nadmienić, jak historyk Johann Gottlob Worbs w 1826 roku donosi o tym wydarzeniu: „Drużyna była raczej słaba, kompania składała się z około 50 żołnierzy, którym towarzyszyli liczni oficerowie oraz jeszcze więcej kobiet…”. Po zakończeniu wojny siedmioletniej, dnia 7 kwietnia 1763 roku, August III wraz ze swoim dworem oraz setkami koni po raz ostatni przejechał przez Żary. Miesiąc później jego śladami podążał powracający z emigracji w Warszawie hrabia Brühl wraz ze swoją świtą.
Pruski król Fryderyk II wielokrotnie odwiedzał Żary, np. w 1744 roku oraz 5 listopada 1762 r., zatrzymując się przy Rynku u kupca Starke „przy Złotej Gwieździe”.

Żary, budynek dawnej poczhalterii przy Rynku

Żywa historia poczty

Pierwsza wzmianka o stacji pocztowej w Żarach pochodzi z 1611 roku – mieściła się ona przy ul. Bolesława Chrobrego 14. W 1692 roku miasto dzięki traktowi wiodącemu przez Gubin, Lieberose i Lübben uzyskało bezpośrednie połączenie komunikacyjne z Lipskiem. W tym czasie stacja pocztowa znajdowała się przy Rynku 17. Na zlecenie Augusta Mocnego od 1721 roku Fryderyk Adam Zürner włączył Żary do trasy Drezno-Warszawa. W XVIII w. stacja pocztowa wielokrotnie zmieniała swoją siedzibę, przez cały czas jednak pozostając w obrębie rynku. W latach 1694 do 1724 mieściła się przy Rynku 16, w domu Hansa von A. Heintze, na którym na pamiątkę poczty saskiej dziś widnieje dyliżans oraz pocztylion.

Ośrodek przemysłowy i kulturalny

W latach 1815 do 1945 miasto należało do Prus. Dziś Żary to 39-tysięczne miasto, znaczący ośrodek przemysłowy i kulturalny województwa lubuskiego. Miasto łączą bliskie więzi z niemieckimi miastami związanymi z działalnością Telemanna – Hamburgiem i Eisenach oraz z saksońskim Weißwasser, jednym z miast partnerskich Żar.